Wspólnik spółki z o.o. nie prowadzi spaw spółki, nie reprezentuje jej także na zewnątrz. Jego wiedza na temat bieżącej działalności podmiotu jest często bardzo ograniczona. W wielu przypadkach aktywność wspólnika ogranicza się do udziału w Zwyczajnym Zgromadzeniu Wspólników, odbywającym się na ogół w połowie roku.
Warto jednak wiedzieć, że kodeks spółek handlowych (k.s.h.) daje wspólnikom prawo kontroli w spółce. Dzisiejszy wpis poświęcę temu zagadnieniu.
Prawo kontroli w spółce z o.o. - na czym polega?
Zgodnie z przepisami k.s.h. prawo kontroli w spółce z o.o. przysługuje każdemu wspólnikowi, bez względu na liczbę posiadanych udziałów. Kontrolę może prowadzić więc wspólnik mniejszościowy. Uprawnienie takie nie wymaga także osobnego uregulowania w umowie spółki.
Prawo kontroli w spółce z o.o. wykonywane przez wspólnika polega na:
przeglądaniu ksiąg i innych dokumentów
sporządzaniu bilansu na użytek własny wspólnika
żądaniu wyjaśnień od zarządu
Ustawa stanowi, że wspólnik może dokonać kontroli "w każdym czasie". Zapisu tego nie możemy oczywiście rozumieć dosłownie. Nie jest więc tak, że wspólnik może żądać np. wyjaśnień od zarządu w środku nocy lub dzień wolny od pracy. Przyjmuje się, że wspólnik może prowadzić swoją kontrolę w normalnych godzinach urzędowania spółki.
Prawo kontroli w spółce może być wykonywane osobiście przez wspólnika albo przez wspólnika wraz z inną upoważnioną przez niego osobą. Wspólnik podejmuje swoje czynności wobec zarządu spółki. Nie ma prawa do uzyskiwania informacji np. od jej pracowników.
Możliwe jest pozbawienie wspólników prawa do kontroli w spółce. Mogą o tym zadecydować sami wspólnicy, podejmując stosowną uchwałę. Będzie ona skuteczna jednak wyłącznie wtedy, gdy wyrażą na nią zgodę wszyscy wspólnicy (tak np. SN w wyroku z 13.06.2013 r., IV CSK 694/12, LEX nr 1365731, oraz SA w Szczecinie w wyroku z 12.12.2013 r., I ACa 774/13, LEX nr 1444887).
Prawo kontroli w spółce z o.o. - czy zarząd może odmówić?
Tak jak wskazałem już powyżej, prawo kontroli w spółce z o.o. przysługuje każdemu wspólnikowi, w każdym czasie. Czy istnieją sytuacje, w których zarząd może takie prawa wspólnikowi odmówić?
Zgodnie z przepisami k.s.h. zarząd może odmówić wspólnikowi wyjaśnień i udostępnienia do wglądu ksiąg i dokumentów w przypadku wystąpienia łącznie dwóch przesłanek:
istnieją uzasadnione obawy, że wspólnik wykorzysta je w celach sprzecznych z interesem spółki
przez to wyrządzi spółce znaczną szkodę.
Przykład: wspólnik podejmuje działalność konkurencyjną wobec spółki; wspólnik pozostaje w konflikcie z innymi wspólnikami; wspólnik żąda udostępniania dokumentów w celu szykanowania spółki, członków zarządu czy innych wspólników
Prawo kontroli w spółce z o.o. - uchwała wspólników
Tak jak wskazałem już powyżej, zarząd w określonych sytuacjach może odmówić wspólnikowi prawa do kontroli w spółce. Wspólnik może jednak zakwestionować takie działanie zarządu, żądając podjęcia uchwały wspólników w tym zakresie.
Uchwała wspólników może zobligować zarząd do podjęcia działań, zgodnie z żądaniem wspólnika, który zainicjował kontrolę. Uchwała, o której mowa może być podjęta w trakcie zgromadzenia wspólników, większością bezwzględną. W przypadku głosowania pisemnego wszyscy wspólnicy muszą zagłosować "za" uchwałą.
Uchwała w przedmiocie kontroli w spółce powinna być podjęta w terminie miesiąca od dnia zgłoszenia takiego żądania przez wspólnika.
Prawo kontroli w spółce z o.o. - rozstrzygnięcie sądu
Żądania wspólnika kontrolującego mogą spotkać się z opozycją pozostałych wspólników. Mogą oni albo podjąć uchwałę odmawiającą mu tego prawa, albo nie podjąć żadnej uchwały.
Wspólnik, któremu odmówiono prawa kontroli w spółce, może zwrócić się po pomoc do sądu rejestrowego. Sąd może zobowiązać zarząd spółki do udzielenia wyjaśnień lub udostępnienia do wglądu dokumentów bądź ksiąg spółki.
Termin do złożenia wniosku, o którym mowy wynosi 7 dni od:
otrzymania zawiadomienia o uchwale odmownej
dnia, w którym upływa miesięczny termin do powzięcia takiej uchwały przez wspólników
Z praktycznego punktu widzenia ważne jest to, że możliwość złożenia takiego wniosku nie wyklucza wytoczenia powództwa o uchylenie uchwały wspólników, odmawiającej prawa do kontroli w spółce (więcej na temat tego postępowania możesz przeczytać TUTAJ). Może to być bardzo pomocne w tych przypadkach, w których z jakiegoś powodu doszło do przekroczenia krótkiego, 7-dniowego terminu do złożenia wniosku do sądu rejestrowego.
Comments